DIŞ HABERLER—Now TV’de yayınlanmaya başlayan “Şakir Paşa Ailesi: Mucizeler ve Skandallar” dizisi, ailenin hikayelerini yeniden gündeme taşıdı ve büyük bir merak uyandırdı.
Osmanlı’dan Cumhuriyet tarihine uzanan etkisiyle Şakir Paşa Ailesi, kültür ve sanat dünyasında unutulmaz bir yer edindi. Ailenin en tanınan üyelerinden biri olan Fahrelnissa Zeid, 20. yüzyılın en önemli kadın sanatçılarından biri olarak anılıyor. Ancak son dönemde, Zeid’in 1980’lerde yaptığı bir portreyle beklenmedik bir bağlantı gün yüzüne çıktı: Donald Trump.
TRUMP İÇİN PORTRE YAPILMIŞ!
Fahrelnissa Zeid’in, 1980’lerin sonlarında Trump’ın portresini yaptığı iddiaları yıllardır tartışılıyor.
İddialara göre portreyle ilgili ilk somut kanıt, Zeit Magazin arşivinde ortaya çıkan bir fotoğrafla geldi. Arapça ve Farsça yazıların yer aldığı portre, sanatçının imzasını taşıyor ve Trump’ın genç bir iş insanı olduğu dönemde sipariş üzerine yapıldığı belirtiliyor.
Ancak Trump’ın bu portreyi “fazla büyük” ve “beklentilerinin dışında” bulduğu, hatta portreye olan eleştirilerinde daha incelikli imalar olduğu öne sürüldü.
Portrede, sanatçının imzası ve Arapça “Fahrelnissa Zeid” yazısı yer alıyordu. Diziden sonra portre üzerindeki tartışmalar yeniden alevlendi. Chris Dercon gibi küratörlerin yaptığı araştırmalarda, Trump’ın portreyi beğenmediği ve bunu hem boyutları hem de resimde yer alan Arapça ve Farsça yazılara bağladığı iddia ediliyor. Hatta Trump’ın portredeki ifadeyi “fazla efemine” bulmuş.
Zeid’in birçok portresinde cinsiyet rollerini belirsizleştirdiği, özellikle erkek modelleri daha efemine bir üslupla resmettiği biliniyor. Eserin bugünkü akıbeti bilinmemekte. Büyük olasılıkla Trump tarafından korunmadığı ya da imha edildiği düşünülüyor.
Şakir Paşa Ailesi
TRUMP VE FAHRELNİSSA ZEİD’İ BULUŞTURAN NE?
Yazar Nergis Abıyeva’nın iddiasına göre, Fahrelnissa Zeid’in yaşamı, sanatı kadar geniş bağlantıları ve ilişkileriyle de dikkat çekiyor. Şakir Paşa Ailesi’ne mensup olması ve Irak Hanedanı’ndan Emir Zeid ile evliliği, onu pek çok önemli siyasi ve toplumsal figürle bir araya getirdi.
Fahrelnissa’nın ilişkiler ağı, Osmanlı’nın son dönemlerinden Cumhuriyet’in ilk yıllarına, hatta uluslararası sahneye kadar uzanıyordu. Mustafa Kemal Atatürk’ün sofralarına sık sık davet edilen Fahrelnissa, 1928 yılında yeni Türk Alfabesi’nin tanıtım toplantısına katılmış ve Atatürk’ün Latin harfleriyle yazdığı ilk kelimenin “Fahrünnissa” olduğu anlatılmıştır.
Fahrelnissa Zeid ve Kraliçe Elizabeth (Dirimart arşivi)
1930’lu yıllarda Berlin’de Hitler’in resepsiyonlarına katılan ve övgü aldığı belirtilen Fahrelnissa, Londra’daki St. George’s Galerisi’ndeki sergisinde Kraliçe Elizabeth’i ağırlamış ve “Kent Mağaraları” isimli eserinden bir goblen dokutulmasını sağlamıştı.
1980’lerde ise henüz siyasi bir figür olmayan, iş dünyasında adını duyurmaya çalışan genç Donald Trump ile yolları kesişti. Trump’ın Amman’da yaşayan Fahrelnissa’ya bir portre siparişi verdiği biliniyor. Ancak bu siparişin ayrıntıları, Trump ile Zeid arasındaki bağın nasıl kurulduğu gibi konular, hâlâ araştırılması gereken bir muamma olarak karşımızda duruyor.
FAHRÜNNİSA ZEİD KİMDİR?
Henüz 14 yaşında resme başlayan Fahrünnisa Zeid, işgal yıllarında Sanayi-i Nefise Mektebi’nin ilk kadın öğrencilerinden biri oldu ve Türk sanatında öncü bir yer edindi.
Soyadını, evlendiği Kral I. Faysal’ın kardeşi ve dönemin Irak Büyükelçisi Emir Zeyd’den alan sanatçı, uluslararası alanda ise adını “Fahrelnisa” olarak kullandı. Modern üsluptaki çalışmalarıyla tanınan Zeid, büyük ölçekli soyut eserleri ve çok renkli karmaşık desenleriyle dikkat çekti.
Sanat kariyerine figüratif ve soyut öğeleri bir araya getiren orjinal eserlerle başlayan Zeid, modern Türk resminin dünya çapında tanınmasında önemli bir rol oynadı. İlk kişisel sergisini 1944’te İstanbul’daki evinde açtı. Daha sonra Paris, Londra, New York ve Brüksel gibi uluslararası sanat merkezlerinde sergiler düzenleyerek sanatını geniş kitlelere ulaştırdı.
Sanatçı, özellikle modern resimde soyutun sınırlarını genişleten ve Türk sanatını dünyaya tanıtan isimlerden biri olarak sanat tarihinde iz bıraktı.
