Suriye’de Esad rejiminin gözetleme ve baskı politikaları, halkın günlük yaşamına kadar yayıldı. Muhaberat olarak bilinen gizli polisin her yerde olabileceği korkusu, Suriyelilerin iletişimde bir tür kod dili geliştirmesine neden oldu. Washington Post halkın kullandığı gizli kodu ele aldı.
REJİM KORKUSU: SURİYELİLER EVDE ŞİFRELİ DİLLE KONUŞMUŞ
Esad rejiminin onlarca yıllık hakimiyeti boyunca, “Duvarların kulakları vardır” sözü bir nesilden diğerine aktarılan bir uyarı haline geldi. Kafelerde, pazarlarda, hatta evlerinde bile özgürce konuşmaktan çekinen Suriyeliler, güvendikleri aile bireyleri ve arkadaşlarıyla iletişim kurarken şifreli bir dil kullanmaya başladı.
Şam’da yaşayan Ayman Rifai, Esad rejiminin getirdiği korku iklimini çarpıcı ifadelerle anlattı. “Kendi ailenize bile güvenemeyeceğinizi hissediyorsunuz” diyen Rifai, rejimin gözetim ve baskısının toplumda nasıl bir paranoya getirdiğini şu sözlerle dile getirdi:
“Rejim hakkında konuşmak istediğimizde, doğrudan bir şey söyleyemezdik. Parmaklarımızla tavanı işaret ederek hükümeti kastederdik.”
GİZLİ DİL HER YERDE!
Yerel kaynaklara göre Suriyeliler, potansiyel bir muhbirden şüphelenildiğinde “Bu kişinin el yazısı güzel” diyerek, dolaylı bir şekilde muhbir olduklarını ima ediyordu.
Kodlu dil, günlük hayatın her alanına yayıldı. Örneğin, dolar yerine “yeşil” kelimesi kullanıldı. Yetkililerin bunu fark etmesiyle, bu terim “maydanoz” ya da “nane” olarak değiştirildi. Hapse gitmek bile “teyzenin evine gitmek” gibi kodlarla ifade edildi. Ancak bu masum gibi görünen ifadelerin ardında ağır baskılar yatıyordu.
Şam’da bir protestoya katıldığı için tutuklanan Abdul Alwareth Lahham, hapishanede gardiyanların kendisini kırbaç ve metal çubuklarla dövdüğünü, “karşılama partisi” olarak adlandırılan işkencelere maruz kaldığını anlattı. Serbest bırakıldığında “Geride kalan ve asla çıkamayacak olan insanları düşündüm” diyerek, rejimin oluşturduğu travmanın etkilerini dile getirdi.
YENİ DÖNEMDE KORKU HALA SİLİNMEDİ
Esad rejiminin devrilmesiyle Suriyeliler özgürce konuşmaya başlasa da, onlarca yıllık korkunun izleri hala taze. Şam’da yaşayanlar, artık isimlerini açıkça kullanmaktan çekinmediklerini ifade ederken, “Neden hala sesinizi alçaltıyorsunuz?” diyerek eski alışkanlıklarını sorguluyorlar.
Yurt dışında yaşayan birçok Suriyeli gibi Thabet Birro da geri dönmek için sabırsız. Ancak geçmişin getirdiği korkular hala zihinlerinde canlı. Birro, “Hala bir gün gelip beni alacaklarından korkuyorum” diyerek, rejimin derin izlerini özetledi.
